BLOG / Suuuperlatief
Afgelopen vrijdag viel ik tegen wil en dank midden in een aflevering van The Voice Kids. Te lui om weg te zappen, keek ik het programma af.
En wist ik meteen weer waarom ik dit soort talentenshows niet meer zo goed kan kijken.
Tuurlijk, er zaten best wat nachtegaaltjes bij. Dat was het probleem niet. Maar twee cruciale programma-elementen doen me consequent ineen krimpen van ellende: 1) kinderen van zeven die twintig lijken en dingen zeggen als ‘Ik wil héééél Nederland mijn talent laten zien, want ik vind aandacht en handtekeningen uitdelen het leukste wat er is!!!!’ en 2) juryleden die na het becommentariëren van een kind of tachtig zo ongeïnspireerd zijn dat ze hun laatste verbale redmiddel aangrijpen: het superlatief.
‘Ik vond je prestatie werkelijk fe-no-me-naal. Echt, ik ben diep, diep onder de indruk. Kip-pen-vel.’ Even opzoeken:
Fenomenaal: Buitengewoon; Briljant; Curieus; Fabelachtig; Fantastisch; Geniaal; Geweldig; Groots
Dat is nogal wat. Het kind glundert, want joepie, ze vonden het mooi! Maar hup hup, na een hug met de nieuw verworven coach (de koter is achter de coulissen al doodgeknuffeld door Wendy om ‘even lekker te ontspannen’) moet de nachtegaal snel het podium af, want er treedt alweer een nieuwe rising star aan. Wanneer die zijn laatste noot slaakt, steekt de jury opnieuw van wal.
‘Wat ben jij on-voor-stel-baar goed!’ verzucht jurylid 1. ‘Ver-ba-zing-wék-kend goeie auditie….’ kirt jurylid 2. ‘Anderhalve minuut kíp-pen-vel’, hijgt jurylid 3.
Langzaam verliest het jurycommentaar zijn zeggingskracht en raken zelfs Nick en Simon me kwijt. Want wat is er nou nog precies geweldig als alle koters op rij het summum van fantastisch zijn? Het gekke is: superlatieven worden te pas en te onpas gebruikt, terwijl mensen er van nature wantrouwend tegenover staan. Geweldige wasmiddelen, fantastische aanbiedingen: het zal allemaal wel. Hoe meer iets de hemel in wordt geprezen, hoe sterker je het idee krijgt dat iets relatief gewoons moet worden opgeleukt. Dit gevoel bekruipt mij dan ook als ik het jurycommentaar aanhoor.
Waarom brengt ieder kind met een mooie stem de jury in pure extase en waarom wordt dit zo potsierlijk benoemd? Vrezen de juryleden dat de RTL4-kijker aan zijn eigen oren niet genoeg heeft? Of wil kijkcijferkanon John de Mol hen laten onderstrepen dat de Hollandse huiskamer hier getuige is van Een Heel Groot Wonder? Deze opzichtige aanprijzing heeft op mij vooral een averechts effect. En niet alleen op mij: ik durf te stellen dat de carrières van tv-talentenjachtwinnaars regelmatig niet van de grond komen omdat Nederland na weken ophemelen wel even klaar is met het ‘megatalent’. ‘Zo’, denkt het nuchtere en calvinistische Nedervolk, ‘en nu weer vanaf nul beginnen, want er zijn al meer dan genoeg veren in je kont gestoken.’
Eigenlijk geldt hier altijd: ‘less is more’. Mathilde Santing gaf dit effect mooi weer in een aflevering van De Meester en de Leerling, als ze aan Sonja Barend demonstreert hoe je krachtiger overkomt door iets kleiner te maken. Santing legt uit: ‘Emotionele intensiteit wordt vaak vertaald door volume. Maar als het zachter wordt, is het eigenlijk soms nog intenser.’ Sonja Barend is overtuigd; bekijk in dit filmpje (vanaf minuut 6.58) hoe Mathilde dat voor elkaar krijgt. Wat mij betreft mogen John de Mol en zijn juryleden ook een keertje bij mevrouw Santing op de thee voor een korte workshop. Want de nachtegaaltjes waren vast net zo verguld geweest met een simpel ‘ik vind jou muzikaal!’
Deze blog schreef ik voor www.laatwoordenwerken.nl, de blogsite van het Taalcentrum-VU.
(bron afbeelding: www.compfight.com)